Η Τυφλή Εμπιστοσύνη
Ο Γκρίνσπαν αναφέρει ότι η εμπιστοσύνη που έδειξαν οι πάντες σε αυτόν τον έγκυρο χρηματιστή ξεπερνά την λογική.Ηταν σχεδόν κάτι το μυστικιστικό,αυτή η πίστη σερ κάποιον που είχε δυνάμεις πάνω στο χρήμα.''Το να πιστεύει κάποιος έτσι τυφλά σε ένα άτομο ή σε ένα επενδυτικό πλάνο έχει μια χροιά θρησκευτικότητας''ανέφερε σε ένα άρθρο που διδάσκεται στις σχολές Ψυχολογίας.''Ηταν σαν θεός'',σχολίασε απλά σε δήλωσή του στο νεουορκέζικο περιοδικό Daily News o Τσάρλς Γκραντάντε,συνιδρυτής μιας εταιρείας επενδύσεων και προσωπικός φίλος του Μάντοφ.Αυτός ο μυστικισμός περιβαλλόταν και από μια υπέροχη σκηνογραφία.Ο Μάντοφ είχε υπάρξει πρόεδρος του NASDAC,της Αγοράς Τεχνολογικών Αξιών των ΗΠΑ.Οντας Εβραίος και ο ίδιος.συναναστρεφόταν την παντοδύναμη εβραϊκή χρηματιστηριακή αφρόκρεμα και επισκεπτόταν το Παλμ Μπίτς,γνωστό θέρετρο των πλουσίων.Εϊχε φήμη καλού χρηματιστή καθώς,με κρίση ή χωρίς,οι επενδύσεις του είχαν πάντα κέρδη.Για παράδειγμα,προσέφερε 12% επιτόκιο όταν το 6% ήταν ήδη υψηλό.Υπήρχαν καλύτερα δείγματα φερεγγυότητας από αυτά?Οχι βέβαια.΄Ετσι τον εμπιστεύονταν:σε μια κλίμακα από το 0 έως το 10 εκείνος θα έπαιρνε 9.5.
Αφού ο γείτονας επενδύει,γιατί όχι και εγώ?
Δεν είναι φυσικά η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα αφήνεται να παρασυρθεί από την τυφλή εμπιστοσύνη.Η ιστορία των μεγάλων οικονομικών φιάσκων είναι γεμάτη από απατεώνες,ανόητους,εύπιστους και αγαθιάρηδες.Το 17ο αιώνα η μισή Ολλανδία βάλθηκε να αγοράζει και να πουλά βολβούς τουλίπας,απλά γιατί η τιμή τους ανέβαινε και έδιναν εξαιρετικά κέρδη.Πολλοί έφτασαν να υποθηκεύσουν σπίτια,άλογα,άμαξες και κοσμήματα για να αγοράσουν τα τόσο εντυπωσιακά και εξωτικά λουλούδια.Μέχρι που,κάποια μέρα,κάποιος κατάλαβε ότι ήταν μια βλακεία και σταμάτησε να εμπιστεύεται.Ολοι ακολούθησαν τα βήματά του και άρχισαν να πουλούν.Η τιμή κατρακύλησε και καταστράφηκαν χιλιάδες οικογένειες.Δύο αιώνες αργότερα,ο Βρετανός δημοσιογράφος Τσαρλς Μακ Κέι περιέγραψε όλη αυτή την ιστορία ως ''τουλιπομάνια''
Στην πραγματικότητα ιστορία του χρηματιστηρίου και των διακυμάνσεων του δεν είναι παρά η διήγηση της ξέφρενης ''σπέκουλας''(κερδοσκοπίας) χιλιάδων εκατομμυρίων ατόμων που πέφτουν θύματα της ευπιστίας τους. Πιστεύουν ότι κάποιες εταιρείας αξίζουν πολλά αλλά δε στέκονται να σκεφτούν την πραγματική αξία τους.Ομως υπάρχει και άλλη μια πλευρά του φαινομένου: Η μιμητική συμπεριφορά.Είναι αυτό που μας σπρώχνει να κάνουμε ό,τι και ο διπλανός μας,ανεξάρτητα από το πού θα καταλήξουμε.Στην περίπτωση του Μάντοφ,η υψηλοί κύκλοι βούιζαν ότι αυτός ο μάγος των οικονομικών πρόσφερε αποδόσεις που δεν υπήρχαν πουθενά αλλού.Ο απλός κόσμος δεν είχε παρά να τους μιμηθεί. Αποτελεί μια ενστικτώδη ανθρώπινη συμπεριφορά το να τρέχουμε πίσω από την άμαξα της τύχης μας,παρόλο που δεν ξέρουμε καλά ποιος την σέρνει.''Ο βασικός μηχανισμός που εξηγεί την επιτυχία σχημάτων τύπου Πόντσι ή πυραμίδα είναι η τάση των ανθρώπων να διαμορφώνουν την συμπεριφορά τους,ιδιαίτερα σε θέματα που δεν κατανοούν απόλυτα,ακολουθώντας την συμπεριφορα άλλων ανθρώπων'',τονίζει ο Στίβεν Γκρίνσπαν.Ο εφευρέτης αυτών των πονηρών μηχανισμών,ο Τσάρλς Πόντσι,ήταν ένας Ιταλός μετανάστης στις ΗΠΑ που,τη δεκαετία του 20' ,την περίοδο δηλαδή της οικονομικής ευφορίας,πριν από το κραχ του 1929 πρόσφερε κέρδη που ξεπερνούσαν το 50% μέσα σε 45 ημέρες.Τον ξεσκέπασε ένας δημοσιογράφος της Boston Post.
Οι νέοι πελάτες τροφοδοτούν τους παλιούς
Το 2006 η ισπανική αστυνομία έκανε έφοδο στα γραφεία των εταιρειών ''Φιλοτελικό Φόρουμ'' και ''Αφίνσα'',που υπόσχονταν ζουμερά κέρδη σε όσους επένδυαν τα χρήματά τους σε γραμματόσημα.Καθώς οι αποδόσεις ήταν πολύ υψηλότερες από ό,τι στο ελεύθερο εμπόριο,χιλιάδες οικογένειες κατέθεσαν τις οικονομίες τους στις δύο εταιρείες με τα χάρτινα θεμέλια.Το σύστημα λειτουργούσε όσο εξακολουθούσαν να μπαίνουν νέοι πελάτες,τα χρήματα των οποίων τροφοδοτούσαν τους παλαιότερους.Με άλλα λόγια ήταν ένα τυπικό σύστημα πυραμίδας,βασισμένο στην αλόγιστη εμπιστοσύνη.Ο Χοσέ Ραμόν Πιν,καθηγητής της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων του πανεπιστημίου της Ναβάρας,λέει σχετικά: "Είχα και εγώ φίλους που κέρδισαν 10 % και 11% από την Φόρουμ και την Αφίνσα σε μια εποχή που οι τράπεζες έδιναν το πολύ 4%''.Και συμπληρώνει ''όμως πολλοί δεν συνειδητοποιούν ότι,όσο μεγαλύτερη είναι η απόδοση,τόσο πιο αυξημένο είναι και το ρίσκο''
''Μας κινεί η υπερβολική φιλοδοξία'',σχολιάζει ο ψυχολόγος Μανουέλ Μορένο.Αυτό που ονομάζει ''πνεύμα των καιρών'' διευκολύνει τέτοιες συμπεριφορές.''Σύγχρονες κοινωνικές αξίες υποθάλπουν την ψευδαίσθηση ότι θα βρεθούμε ξαφνικά ψηλά''.Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν βάλει και αυτά το πετραδάκι τους στην παραγωγή εύπιστων θεμάτων.Τα προγράμματα της τηλεόρασης καλούν τον κόσμο να στέλνει μηνύματα με το κινητό,για να κερδίσει χρήματα.Η να απαντά σε ερωτήσεις του τύπου της εκπομπής ''Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος''.''Ολα όσα αγγίζει ο μύθος του εύκολου κέρδους λειτουργούν'',σημειώνει ο Μορένο.''Η ανθρώπινη απληστία μας παγιδεύει''Ο Αμερικανός οικονομολόγος Ρόμπερτ Τζ. Σίλερ χρησιμοποίησε τον όρο ''παράλογη ευφορία'' αναφερόμενος στον πυρετό που συνεπήρε τις μάζες με τις εταιρείες πληροφορικής τη δεκαετία του '90.
Ηλεκτρονικά μηνύματα
''Οταν φαίνεται ότι τόσος κόσμος κερδίζει,και ο ένας διηγείται στον άλλο την καλοτυχία του,η επένδυση μοιάζει σίγουρη και υπερβολικά καλή για να την αφήσεις να περάσει'' σημειώνει ο καθηγητής Γκρίνσπαν.Πρέπει να έχουμε το νου μας.Τα δολώματα καταφθάνουν ακόμα και μέσα από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μας.Το μεγαλύτερο παράδειγμα είναι τα γράμματα από τη Νιγηρία.Σε αυτά τα μηνύματα ,εμφανίζεται μια υποτιθέμενη Αφρικανική πριγκίπισσα που έχει κληρονομήσει μια μεγάλη περιούσια,χρειάζεται όμως ένα λογαριασμό τραπέζης,για να μεταφέρει όλα τα χρήματα,γιατί οι αρχές δεν επιτρέπουν να βγάλει τα χρήματα στο εξωτερικό.Καθώς περνά ο καιρός, η υποτιθέμενη νιγηριανή αριστοκράτισσα προφασίζεται έξοδα, π.χ. για να λαδώσει τοπικούς παράγοντες ή για να βγάλει διάφορα χαρτιά.Ολα τα πληρώνει ο ταλαίπωρος με την ελπίδα ενός ποσού που δεν έρχεται ποτέ.Αγνοια,ευπιστίααπληστία...όλα αυτά τα ελαττώματα ανακατεύονται ξανά και ξανά στο κοκτέιλ που μας κάνει να πιανόμαστε κορόιδα.Και το χειρότερο είναι πως δεν υπάρχει θεραπεία.
(Από το περιοδικό Focus)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου