(Πολύ ενδιαφέρον απόσπασμα από δοκίμιο του Ιταλού φιλοσόφου Ρέμο Μποντέι..)
Η δυτική νεωτερικότητα χαρακτηρίζεται από τον πρωταγωνιστικό ρόλο της ανθρώπινης συνείδησης,η οποία θέλει να ελέγξει την πορεία των γεγονότων,αποσπώντας τα από τη θεία πρόνοια και από το πεπτωμένο της φύσης.Το μεγάλο σχέδιο της συνειδητής καθυπόταξης του κόσμου και της ιστορίας γεννιέται μεταξύ του 16ου και του 17ου αιώνα από την επίγνωση ενός κενού αυθεντίας.Κατά τη διάρκεια των θρησκευρικών πολέμων,στη φάση που προηγείται της ειρήνης της Βεστφαλίας του 1648, η αυτοκρατορική εξουσία και η εκκλησία διαιρούνται,τα κράτη συγκρούονται μεταξύ τους και παύει να υπάρχει η άμεση προσχώρηση των ανθρώπων σε καθορισμένες ηθικές και θρησκευτικές αξίες.
Η ατομική συνείδηση υποχρεώνεται γι΄αυτό το λόγο να γίνει ένα είδος ΄Ατλαντα,που κρατάει στους ώμους του τον κόσμο,που κρίνει τι είναι αληθινό και τι ψεύτικο,ακριβώς επειδή η εμπιστοσύνη στις πολιτικές και θρησκευτικές αρχές έχει αποδυναμωθεί.Με καρτεσιανούς όρους,το ζητούμενο είναι να εμπιστεύομαι τα φαινόμενα που αποκαλύπτω εγώ,με τη διάνοια μου,και να μην καθοδηγούμαι απ' όσα δηλώνει η εξουσία.
Ξέρουμε ότι,σύμφωνα με τον Χομπς,΄΄η εξουσία και όχι η αλήθεια νομοθετεί΄΄.Αλλά αν η εξουσία δεν πείθει,αν η υπακοή στο νόμο δεν πηγάζει από τη συνείδησή μας,αν έγκειται μόνον σε εξωτερική ευπείθεια,τότε ανοίγει μια ζώνη στην οποία συγκεντρώνεται το κριτικό πνεύμα,όπου υλοποιείται η έξοδος από την κατάσταση της ανωριμότητας και όπου βαθμιαία οι άνθρωποι αρχίζουν να προσανατολίζονται στο μέλλον και να κοιτάζουν προς τα μπρος αντί να κοιτάζουν προς τα πάνω,να επεξεργάζονται σχέδια ελέγχου αυτού του κόσμου αντί να κατευθύνονται κυρίως προς τη μεταθανάτια ζωή.Σε αυτό το σημείο εκδηλώνεται μια ρήξη της κοσμικής σκέψης με τη θρησκευτική παράδοση.Και η πολιτική προβάλλει την αξίωση να αγκαλιάζει όλες τις σφαίρες της ανθρώπινης ύπαρξης,εκτοπίζοντας(άλλοτε ρητά,άλλοτε έμμεσα) τη θρησκευτική διάσταση.
Μετά το 1945 και μετά το 1989,με τη γέννηση ή την αναγέννηση των δημοκρατιών,το τέλος των ευρωπαικών ολοκληρωτισμών οδήγησε σε μια μείωση της ΄΄πυκνότητας νοήματος΄΄ της πολιτικής.Αν και δεν ήταν ο μοναδικός παράγοντας,αυτό ευνόησε την επιστροφή του δημόσιου παρεμβατικού ρόλου των θρησκειών.Η αποδυνάμωση ορισμένων αξιών που διέδιδε η πολιτική,τόσο στην παράδοση των ολοκληρωτισμών όσο και των κομμάτων που τα αποκαλώ ηθικά,γέννησε ένα νέο πρωταγωνιστικό ρόλο των θρησκειών.Ανοιξαν περάσματα νοήματος μέσα από τα οποία περνάει η ιδέα ότι οι δημοκρατίες χρειάζονται το δεκανίκι ή την υποστήριξη της θρησκείας,γιατί διαφορετικά,με τον σχετικισμό τους,θα είναι ανίκανες να καθοδηγηθούν από μόνες τους(...).
Όχι μόνον στο πεδίο της ζωής,αλλά και σε εκείνο της ιστορίας,υπήρξαν βαθιές αλλαγές σε ζητήματα που αναφέρονται στη μειωμένη ικανότητα ελέγχου που έχουν οι άνθρωποι πάνω στα γεγονότα.Μειώνεται πράγματι δραστικά η ικανότητα να σκεφτόμαστε ένα συλλογικό μέλλον,να το φανταζόμαστε πέρα από τις ατομικές μας προσδοκίες.Η ιστορία εμφανίζεται ορφανή από την εγγενή λογική της,που έπρεπε να την προσανατολίζει προς καθορισμένους σκοπούς(η πρόοδος και το βασίλειο της ελευθερίας για τους φιλελεύθερους,η αταξική κοινωνία για τον μαρξισμό)Παρακμάζει η κουλτούρα της αναγκαιότητας,εκείνη που στον 19ο και στον 20ο αιώνα οδήγησε δισεκατομμύρια ανθρώπους να πιστέψουν ότι τα γεγονότα προχωρούν προς μίαν ορισμένη κατεύθυνση,που έχει αναγγελθεί και που είναι προβλέψιμη.
Επί μακρόν,πράγματι,συνηθίσαμε να πιστεύουμε ότι η συνειδητή ανθρώπινη παρέμβαση,που είναι σε θέση να συντομεύει τον αναγκαίο χρόνο και να μεταφράσει το αναπόφευκτο,ήταν ένα προφανές στοιχείο του πρωταγωνιστικού ρόλου του ανθρώπινου γένους.Κατέπεσε όμως,χωρίς να ανασκευαστεί,η ιδέα μια μοναδικής ιστορίας προσανατολισμένης σε ένα σκοπό,με αποτέλεσμα η αίσθηση του ζειν μέσα στον χρόνο να φαίνεται σήμερα να διασπείρεται σε μια πολλαπλότητα ιστοριών με μικρό ''ι''.
Ποιοι είναι οι αντίκτυποι αυτής της κατάστασης;Περιορίζομαι να επισημάνω δύο.Ο πρώτος:αν το μέλλον εμφανίζεται ουσιαστικά ΄΄απρογραμμάτιστο΄΄,αβέβαιο ή ακόμα και τρομερό(εξάντληση των πόρων,υπερθέρμανση του πλανήτη,πείνα για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων,τρομοκρατία κλπ.),αν φαίνεται να ξεφεύγει από τον έλεγχο των ανθρώπων,αυτό εμφανίζεται ξανά σε πολλούς σαν να βρίσκεται στα χέρια του Θεού.Δεν μπορούμε καν,όπως γινόταν στο παρελθόν,να ζητήσουμε στο όνομα των μελλοντικών γενεών την υλοποίηση εκείνων των επιθυμητών στόχων που πληρώνονται με την αυτοθυσία των τωρινών γενεών(ένα από τα θεμέλια της επαναστατικής ηθικής).
Αυτό σημαίνει όμως μιαν ερήμωση του μέλλοντος ή μια ιδιωτικοποίησή του.Υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί μια καιροσκοπική ή αρπακτική νοοτροπία,που οδηγεί τους ανθρώπους να αρπάζουν στη στιγμή τα λίγα πλεονεκτήματα που προσφέρονται από τις περιστάσεις.Τα σχέδια που έδιναν συλλογικό νόημα στην ιστορία,τα οποία αποτελούσαν μιαν από τις μορφές αντιστάθμισης των ανεκπλήρωτων ατομικών προσδοκιών,δεν λειτουργούν πλέον.
΄Ερχομαι στον δεύτερο αντίκτυπο.Αν η ύπαρξη των ατόμων και των κοινοτήτων δεν μπορεί να ΄΄προγραμματιστεί΄΄ μακροπρόθεσμα,αν οι επαγγελίες επίγειων παραδείσων,που φωτίζονται από τον ήλιο του μέλλοντος,δεν μπορούν να τηρηθούν και αν απουσιάζει η προοπτική μιας καλύτερης ζωής και τα άτομα αισθάνονται συμπιεσμένα στο καθημερινό και στο εφήμερο,τότε οι θρησκείες έχουν περισσότερους λόγους και περισσότερη ενέργεια για να θεμελιώσουν τον δικό τους πρωταγωνιστικό ρόλο(...).
Σάββατο 26 Δεκεμβρίου 2009
Παρασκευή 25 Δεκεμβρίου 2009
Έτοιμη για νέα «Διαστημική Κούρσα» η Κίνα
Παρά την υστέρησή της σε σχέση με την τεχνογνωσία του «ανταγωνισμού», η Κίνα φαίνεται ικανή να φτάσει και να ξεπεράσει τις άλλες χώρες.
Όταν εν έτει 2007 η Κίνα προέβη σε δοκιμή ενός πυραύλου καταστροφής δορυφόρων, η έκρηξη δεν κατέστρεψε απλά το στόχο (ένα παροπλισμένο διαστημικό όχημα) αλλά και κάθε ψευδαίσθηση περί μη επιθυμίας στρατιωτικής χρήσης του Διαστήματος από τις ένοπλες δυνάμεις της Λαϊκής Δημοκρατίας.
Ο βασικός αντίπαλος της Κίνας στο Διάστημα αυτή τη στιγμή είναι οι ΗΠΑ (καθώς το ρωσικό διαστημικό πρόγραμμα αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες), των οποίων η τεχνολογική υπεροχή εξακολουθεί να παρέχει προβάδισμα- ωστόσο, η πρόοδος του κινεζικού διαστημικού προγράμματος εντός μικρού χρονικού διαστήματος είναι εντυπωσιακή.
«Θεωρώ πως οποιοσδήποτε ξέρει έστω και λίγα για τα τεκταινόμενα στο Διάστημα, και ειδικότερα την ιστορία του χώρου, μένει έκπληκτος μπροστά στα επιτεύγματα των Κινέζων μέσα σε μία τόσο μικρή περίοδο» είπε ο πτέραρχος Κέβιν Τσίλτον, επικεφαλής της Στρατηγικής Διοίκησης (Strategic Command-STRATCOM) των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ- στις αρμοδιότητες του οποίου εντάσσεται και η στρατιωτική δραστηριότητα στο Διάστημα.
Οι στρατιωτικές προοπτικές της Κίνας πέραν των συνόρων της γήινης ατμόσφαιρας είναι ένας από τους μεγάλους «πονοκεφάλους» των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. Το Πεντάγωνο πιέζει για μεγαλύτερη διαφάνεια από πλευράς των Κινέζων, και στο παρελθόν έχει πρωτοστατήσει στη διοργάνωση προγραμμάτων συναντήσεων με τέτοιους σκοπούς: ο στρατηγός Ξου Καϊχού της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής της Κίνας έχει συναντηθεί με τον υπουργό Άμυνας, Ρόμπερτ Γκέητς, ενώ επίσης έχει επισκεφθεί αμερικανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις, στις οποίες συμπεριλαμβανόταν η STRATCOM (η οποία, σημειωτέον, είναι επιφορτισμένη με θέματα, εκτός αεροδιαστημικής φύσης, κυβερνοπολέμου και πυρηνικών όπλων).
«Η κατεύθυνση την οποία [οι Κινέζοι] θα ακολουθήσουν είναι κάτι που πολύς κόσμος θα ήθελε να κατανοήσει καλύτερα» συμπλήρωσε ο Τσίλτον, ο οποίος δεν αποκάλυψε περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με το περιεχόμενο των συνομιλιών ανάμεσα στους Αμερικανούς και τους Κινέζους αξιωματούχους.
Κατά το Ρόμπερτ Κλιφ, αναλυτή θεμάτων κινεζικού ενδιαφέροντος του RAND, think tank διεθνούς πολιτικής, στους κύκλους των κινεζικών ενόπλων δυνάμεων μαίνεται μία ιδιότυπη σύγκρουση σχετικά με το ποιοι θα είναι αυτοί οι οποίοι θα ελέγξουν το διαστημικό πρόγραμμα.
Η Κίνα στο παρελθόν έχει διαβεβαιώσει ότι οι σκοποί των διαστημικών της προσπαθειών είναι καθαρά ειρηνικοί- ωστόσο, δεν έχουν λείψει δηλώσεις που υποδεικνύουν ότι αυτό δεν είναι 100% ακριβές: χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το σχόλιο του Ξου Κουϊλιάνγκ, ανωτέρου αξιωματικού της κινεζικής πολεμικής αεροπορίας, που μίλησε για διερεύνηση των επιθετικών και αμυντικών προοπτικών που παρέχει το Διάστημα, καθώς «μόνο η ισχύς μπορεί να προστατέψει την ειρήνη».
«Δεν ξέρουμε ακόμη πολλά πράγματα για τους σκοπούς τους στο Διάστημα επειδή η Κίνα δεν ξέρει προς τα πού βαδίζει στο Διάστημα: ακόμα το διαπραγματεύονται» συμπλήρωσε ο Κλιφ.
Ένα άλλο μεγάλο θέμα είναι αυτό της προαναφερθείσας «διαφάνειας» :για την Κίνα, η διαφάνεια είναι «μία πολυτέλεια την οποία απολαμβάνει μία ανώτερη στρατιωτικά δύναμη».
Από κάθε άποψη πάντως, η Κίνα αντιμετωπίζει τη διαστημική δραστηριότητα ως υψίστης σημασίας για την προώθηση/ προστασία των οικονομικών, πολιτικών και στρατιωτικών της συμφερόντων, καθώς έχει προβεί σε μεγάλο αριθμό εκτοξεύσεων τηλεπικοινωνιακών, κατασκοπευτικών και GPS δορυφόρων- εκτιμάται ότι το 2009 ο αριθμός κινεζικών εκτοξεύσεων υπερέβη τον αντίστοιχο των αμερικανικών.
Στα κινεζικά διαστημικά σχέδια περιλαμβάνονται, εκτός από μία αποστολή στη Σελήνη, και η κατασκευή ενός διαστημικού σταθμού σε τροχιά μέχρι το 2020. Επίσης, στα ανώτερα κλιμάκια των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων γίνεται λόγος για «αγώνα» βελτίωσης των αντιδιαστημικών δυνατοτήτων των Κινέζων (οι οποίες επιδείχτηκαν μέσω της επιτυχούς δοκιμής του αντιδορυφορικού πυραύλου), μέσω ερευνών σε πιο «εξωτικές» τεχνολογίες, όπως λέηζερ, όπλα μικροκυμάτων και ακτίνες σωματιδίων.
«Η Κίνα αντιμετωπίζει το θέμα της επέκτασης στο Διάστημα και των στρατιωτικών της δυνατοτήτων εκεί ως θέμα εθνικής υπερηφάνειας, και, ακριβώς όπως στην περίπτωση των πυρηνικών όπλων, μία σαφή επιβεβαίωση της θέσης της ως υπερδύναμης» αναφέρεται σε έκθεση του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας.
(www.kathimerini.gr με πληροφορίες από το CNN)
Όταν εν έτει 2007 η Κίνα προέβη σε δοκιμή ενός πυραύλου καταστροφής δορυφόρων, η έκρηξη δεν κατέστρεψε απλά το στόχο (ένα παροπλισμένο διαστημικό όχημα) αλλά και κάθε ψευδαίσθηση περί μη επιθυμίας στρατιωτικής χρήσης του Διαστήματος από τις ένοπλες δυνάμεις της Λαϊκής Δημοκρατίας.
Ο βασικός αντίπαλος της Κίνας στο Διάστημα αυτή τη στιγμή είναι οι ΗΠΑ (καθώς το ρωσικό διαστημικό πρόγραμμα αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες), των οποίων η τεχνολογική υπεροχή εξακολουθεί να παρέχει προβάδισμα- ωστόσο, η πρόοδος του κινεζικού διαστημικού προγράμματος εντός μικρού χρονικού διαστήματος είναι εντυπωσιακή.
«Θεωρώ πως οποιοσδήποτε ξέρει έστω και λίγα για τα τεκταινόμενα στο Διάστημα, και ειδικότερα την ιστορία του χώρου, μένει έκπληκτος μπροστά στα επιτεύγματα των Κινέζων μέσα σε μία τόσο μικρή περίοδο» είπε ο πτέραρχος Κέβιν Τσίλτον, επικεφαλής της Στρατηγικής Διοίκησης (Strategic Command-STRATCOM) των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ- στις αρμοδιότητες του οποίου εντάσσεται και η στρατιωτική δραστηριότητα στο Διάστημα.
Οι στρατιωτικές προοπτικές της Κίνας πέραν των συνόρων της γήινης ατμόσφαιρας είναι ένας από τους μεγάλους «πονοκεφάλους» των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. Το Πεντάγωνο πιέζει για μεγαλύτερη διαφάνεια από πλευράς των Κινέζων, και στο παρελθόν έχει πρωτοστατήσει στη διοργάνωση προγραμμάτων συναντήσεων με τέτοιους σκοπούς: ο στρατηγός Ξου Καϊχού της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής της Κίνας έχει συναντηθεί με τον υπουργό Άμυνας, Ρόμπερτ Γκέητς, ενώ επίσης έχει επισκεφθεί αμερικανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις, στις οποίες συμπεριλαμβανόταν η STRATCOM (η οποία, σημειωτέον, είναι επιφορτισμένη με θέματα, εκτός αεροδιαστημικής φύσης, κυβερνοπολέμου και πυρηνικών όπλων).
«Η κατεύθυνση την οποία [οι Κινέζοι] θα ακολουθήσουν είναι κάτι που πολύς κόσμος θα ήθελε να κατανοήσει καλύτερα» συμπλήρωσε ο Τσίλτον, ο οποίος δεν αποκάλυψε περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με το περιεχόμενο των συνομιλιών ανάμεσα στους Αμερικανούς και τους Κινέζους αξιωματούχους.
Κατά το Ρόμπερτ Κλιφ, αναλυτή θεμάτων κινεζικού ενδιαφέροντος του RAND, think tank διεθνούς πολιτικής, στους κύκλους των κινεζικών ενόπλων δυνάμεων μαίνεται μία ιδιότυπη σύγκρουση σχετικά με το ποιοι θα είναι αυτοί οι οποίοι θα ελέγξουν το διαστημικό πρόγραμμα.
Η Κίνα στο παρελθόν έχει διαβεβαιώσει ότι οι σκοποί των διαστημικών της προσπαθειών είναι καθαρά ειρηνικοί- ωστόσο, δεν έχουν λείψει δηλώσεις που υποδεικνύουν ότι αυτό δεν είναι 100% ακριβές: χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το σχόλιο του Ξου Κουϊλιάνγκ, ανωτέρου αξιωματικού της κινεζικής πολεμικής αεροπορίας, που μίλησε για διερεύνηση των επιθετικών και αμυντικών προοπτικών που παρέχει το Διάστημα, καθώς «μόνο η ισχύς μπορεί να προστατέψει την ειρήνη».
«Δεν ξέρουμε ακόμη πολλά πράγματα για τους σκοπούς τους στο Διάστημα επειδή η Κίνα δεν ξέρει προς τα πού βαδίζει στο Διάστημα: ακόμα το διαπραγματεύονται» συμπλήρωσε ο Κλιφ.
Ένα άλλο μεγάλο θέμα είναι αυτό της προαναφερθείσας «διαφάνειας» :για την Κίνα, η διαφάνεια είναι «μία πολυτέλεια την οποία απολαμβάνει μία ανώτερη στρατιωτικά δύναμη».
Από κάθε άποψη πάντως, η Κίνα αντιμετωπίζει τη διαστημική δραστηριότητα ως υψίστης σημασίας για την προώθηση/ προστασία των οικονομικών, πολιτικών και στρατιωτικών της συμφερόντων, καθώς έχει προβεί σε μεγάλο αριθμό εκτοξεύσεων τηλεπικοινωνιακών, κατασκοπευτικών και GPS δορυφόρων- εκτιμάται ότι το 2009 ο αριθμός κινεζικών εκτοξεύσεων υπερέβη τον αντίστοιχο των αμερικανικών.
Στα κινεζικά διαστημικά σχέδια περιλαμβάνονται, εκτός από μία αποστολή στη Σελήνη, και η κατασκευή ενός διαστημικού σταθμού σε τροχιά μέχρι το 2020. Επίσης, στα ανώτερα κλιμάκια των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων γίνεται λόγος για «αγώνα» βελτίωσης των αντιδιαστημικών δυνατοτήτων των Κινέζων (οι οποίες επιδείχτηκαν μέσω της επιτυχούς δοκιμής του αντιδορυφορικού πυραύλου), μέσω ερευνών σε πιο «εξωτικές» τεχνολογίες, όπως λέηζερ, όπλα μικροκυμάτων και ακτίνες σωματιδίων.
«Η Κίνα αντιμετωπίζει το θέμα της επέκτασης στο Διάστημα και των στρατιωτικών της δυνατοτήτων εκεί ως θέμα εθνικής υπερηφάνειας, και, ακριβώς όπως στην περίπτωση των πυρηνικών όπλων, μία σαφή επιβεβαίωση της θέσης της ως υπερδύναμης» αναφέρεται σε έκθεση του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας.
(www.kathimerini.gr με πληροφορίες από το CNN)
Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου 2009
Συνεχίζονται οι προσπάθειες θεραπείας ατόμων που υποφέρουν από τύφλωση
Γερμανοί γιατροί εμφύτευσαν ένα μικροτσίπ στον αμφιβληστροειδή ενός τυφλού Φιλανδού επιτρέποντάς του να δει τόσο καλά ώστε να προσανατολίζεται στο χώρο και να διαβάζει.Όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα του το περιοδικό Der Spiegel, το μικροτσίπ είναι σε θέση να μιμείται τα σήματα που στέλνει το υγιές μάτι στον εγκέφαλο μέσω του νευρικού συστήματος.Ο 45χρονος ασθενής, του οποίου δόθηκε στη δημοσιότητα μόνο το μικρό όνομα, Μίκα, μπόρεσε έτσι να διαβάζει τα γράμματα του αλφαβήτου και να προσανατολίζεται μόνος του.Η συσκευή, που κατασκευάστηκε από τη γερμανική εταιρεία Retina Implant, τοποθετήθηκε στον ασθενή από την ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου του Τούμπινγκεν. Το μικροτσίπ, που είχε μήκος μόλις 3 χιλιοστά, εμφυτεύθηκε κατά τη διάρκεια μιας 4ωρης επέμβασης. Όμως, τηρώντας τους κανονισμούς του πανεπιστημίου περί ιατρικής ηθικής, η πειραματική συσκευή αφαιρέθηκε λίγες εβδομάδες αργότερα."Ο Μίκα έδειξε ότι με λίγη βοήθεια μπορούμε να δώσουμε στους ανθρώπους αρκετή όραση ώστε να μην θεωρούνται πλέον τυφλοί", φέρεται να δήλωσε ο επικεφαλής της ιατρικής ομάδας, Έμπερχαρτ Ζρένερ. Πρόσθεσε ότι τον επόμενο χρόνο σκοπεύει να δώσει το δώρο της όρασης σε περίπου άλλους 25 ασθενείς.(Από το skai.gr)
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την μέθοδο: http://www.retina-implant.de/en/doctors/technology/
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την μέθοδο: http://www.retina-implant.de/en/doctors/technology/
Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου 2009
Γιατί αφήνουμε να μας δουλεύουν
Όταν τα στελέχη της Αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς έλεγξαν τα αρχεία και τους υπολογιστές του Μπέρναρντ Μάντοφ στις 12 Δεκεμβρίου 2008 αναρωτιούνταν πώς ήταν δυνατόν αυτός ο άνθρωπος να έχει βγάλει 50 δις δολάρια μέσω του γραφείου του στο κτίριο Lipstick στην καρδιά της Γούολ Στριτ. Ο Μάντοφ,70 χρονών,δεν είχε εξαπατήσει αθώους περαστικούς κάνοντας το παπατζή στην Πέμπτη Λεωφόρο,αλλά μεγάλους ομίλους,όπως την ισπανική τράπεζα Σανταντέρ και την Ένωση Ελβετικών Τραπεζών,βαθύπλουτους διάσημους όπως ο Στίβεν Σπίλμπεργκ και άλλους προσεκτικούς επενδυτές.Πώς ξεγελάστηκανΗ απάντηση είναι πολύ απλή.Λόγω ευπιστίας.Αυτή τουλάχιστον την άποψη έχει ο Στίβεν Γκρίνσπαν που,εκτός από θύμα του Μάντοφ.τυχαίνει να είναι επίτιμος καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ και συγγραφέας του βιβλίου Χρονικά της Ευπιστίας.
Η Τυφλή Εμπιστοσύνη
Ο Γκρίνσπαν αναφέρει ότι η εμπιστοσύνη που έδειξαν οι πάντες σε αυτόν τον έγκυρο χρηματιστή ξεπερνά την λογική.Ηταν σχεδόν κάτι το μυστικιστικό,αυτή η πίστη σερ κάποιον που είχε δυνάμεις πάνω στο χρήμα.''Το να πιστεύει κάποιος έτσι τυφλά σε ένα άτομο ή σε ένα επενδυτικό πλάνο έχει μια χροιά θρησκευτικότητας''ανέφερε σε ένα άρθρο που διδάσκεται στις σχολές Ψυχολογίας.''Ηταν σαν θεός'',σχολίασε απλά σε δήλωσή του στο νεουορκέζικο περιοδικό Daily News o Τσάρλς Γκραντάντε,συνιδρυτής μιας εταιρείας επενδύσεων και προσωπικός φίλος του Μάντοφ.Αυτός ο μυστικισμός περιβαλλόταν και από μια υπέροχη σκηνογραφία.Ο Μάντοφ είχε υπάρξει πρόεδρος του NASDAC,της Αγοράς Τεχνολογικών Αξιών των ΗΠΑ.Οντας Εβραίος και ο ίδιος.συναναστρεφόταν την παντοδύναμη εβραϊκή χρηματιστηριακή αφρόκρεμα και επισκεπτόταν το Παλμ Μπίτς,γνωστό θέρετρο των πλουσίων.Εϊχε φήμη καλού χρηματιστή καθώς,με κρίση ή χωρίς,οι επενδύσεις του είχαν πάντα κέρδη.Για παράδειγμα,προσέφερε 12% επιτόκιο όταν το 6% ήταν ήδη υψηλό.Υπήρχαν καλύτερα δείγματα φερεγγυότητας από αυτά?Οχι βέβαια.΄Ετσι τον εμπιστεύονταν:σε μια κλίμακα από το 0 έως το 10 εκείνος θα έπαιρνε 9.5.
Αφού ο γείτονας επενδύει,γιατί όχι και εγώ?
Δεν είναι φυσικά η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα αφήνεται να παρασυρθεί από την τυφλή εμπιστοσύνη.Η ιστορία των μεγάλων οικονομικών φιάσκων είναι γεμάτη από απατεώνες,ανόητους,εύπιστους και αγαθιάρηδες.Το 17ο αιώνα η μισή Ολλανδία βάλθηκε να αγοράζει και να πουλά βολβούς τουλίπας,απλά γιατί η τιμή τους ανέβαινε και έδιναν εξαιρετικά κέρδη.Πολλοί έφτασαν να υποθηκεύσουν σπίτια,άλογα,άμαξες και κοσμήματα για να αγοράσουν τα τόσο εντυπωσιακά και εξωτικά λουλούδια.Μέχρι που,κάποια μέρα,κάποιος κατάλαβε ότι ήταν μια βλακεία και σταμάτησε να εμπιστεύεται.Ολοι ακολούθησαν τα βήματά του και άρχισαν να πουλούν.Η τιμή κατρακύλησε και καταστράφηκαν χιλιάδες οικογένειες.Δύο αιώνες αργότερα,ο Βρετανός δημοσιογράφος Τσαρλς Μακ Κέι περιέγραψε όλη αυτή την ιστορία ως ''τουλιπομάνια''
Στην πραγματικότητα ιστορία του χρηματιστηρίου και των διακυμάνσεων του δεν είναι παρά η διήγηση της ξέφρενης ''σπέκουλας''(κερδοσκοπίας) χιλιάδων εκατομμυρίων ατόμων που πέφτουν θύματα της ευπιστίας τους. Πιστεύουν ότι κάποιες εταιρείας αξίζουν πολλά αλλά δε στέκονται να σκεφτούν την πραγματική αξία τους.Ομως υπάρχει και άλλη μια πλευρά του φαινομένου: Η μιμητική συμπεριφορά.Είναι αυτό που μας σπρώχνει να κάνουμε ό,τι και ο διπλανός μας,ανεξάρτητα από το πού θα καταλήξουμε.Στην περίπτωση του Μάντοφ,η υψηλοί κύκλοι βούιζαν ότι αυτός ο μάγος των οικονομικών πρόσφερε αποδόσεις που δεν υπήρχαν πουθενά αλλού.Ο απλός κόσμος δεν είχε παρά να τους μιμηθεί. Αποτελεί μια ενστικτώδη ανθρώπινη συμπεριφορά το να τρέχουμε πίσω από την άμαξα της τύχης μας,παρόλο που δεν ξέρουμε καλά ποιος την σέρνει.''Ο βασικός μηχανισμός που εξηγεί την επιτυχία σχημάτων τύπου Πόντσι ή πυραμίδα είναι η τάση των ανθρώπων να διαμορφώνουν την συμπεριφορά τους,ιδιαίτερα σε θέματα που δεν κατανοούν απόλυτα,ακολουθώντας την συμπεριφορα άλλων ανθρώπων'',τονίζει ο Στίβεν Γκρίνσπαν.Ο εφευρέτης αυτών των πονηρών μηχανισμών,ο Τσάρλς Πόντσι,ήταν ένας Ιταλός μετανάστης στις ΗΠΑ που,τη δεκαετία του 20' ,την περίοδο δηλαδή της οικονομικής ευφορίας,πριν από το κραχ του 1929 πρόσφερε κέρδη που ξεπερνούσαν το 50% μέσα σε 45 ημέρες.Τον ξεσκέπασε ένας δημοσιογράφος της Boston Post.
Οι νέοι πελάτες τροφοδοτούν τους παλιούς
Το 2006 η ισπανική αστυνομία έκανε έφοδο στα γραφεία των εταιρειών ''Φιλοτελικό Φόρουμ'' και ''Αφίνσα'',που υπόσχονταν ζουμερά κέρδη σε όσους επένδυαν τα χρήματά τους σε γραμματόσημα.Καθώς οι αποδόσεις ήταν πολύ υψηλότερες από ό,τι στο ελεύθερο εμπόριο,χιλιάδες οικογένειες κατέθεσαν τις οικονομίες τους στις δύο εταιρείες με τα χάρτινα θεμέλια.Το σύστημα λειτουργούσε όσο εξακολουθούσαν να μπαίνουν νέοι πελάτες,τα χρήματα των οποίων τροφοδοτούσαν τους παλαιότερους.Με άλλα λόγια ήταν ένα τυπικό σύστημα πυραμίδας,βασισμένο στην αλόγιστη εμπιστοσύνη.Ο Χοσέ Ραμόν Πιν,καθηγητής της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων του πανεπιστημίου της Ναβάρας,λέει σχετικά: "Είχα και εγώ φίλους που κέρδισαν 10 % και 11% από την Φόρουμ και την Αφίνσα σε μια εποχή που οι τράπεζες έδιναν το πολύ 4%''.Και συμπληρώνει ''όμως πολλοί δεν συνειδητοποιούν ότι,όσο μεγαλύτερη είναι η απόδοση,τόσο πιο αυξημένο είναι και το ρίσκο''
''Μας κινεί η υπερβολική φιλοδοξία'',σχολιάζει ο ψυχολόγος Μανουέλ Μορένο.Αυτό που ονομάζει ''πνεύμα των καιρών'' διευκολύνει τέτοιες συμπεριφορές.''Σύγχρονες κοινωνικές αξίες υποθάλπουν την ψευδαίσθηση ότι θα βρεθούμε ξαφνικά ψηλά''.Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν βάλει και αυτά το πετραδάκι τους στην παραγωγή εύπιστων θεμάτων.Τα προγράμματα της τηλεόρασης καλούν τον κόσμο να στέλνει μηνύματα με το κινητό,για να κερδίσει χρήματα.Η να απαντά σε ερωτήσεις του τύπου της εκπομπής ''Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος''.''Ολα όσα αγγίζει ο μύθος του εύκολου κέρδους λειτουργούν'',σημειώνει ο Μορένο.''Η ανθρώπινη απληστία μας παγιδεύει''Ο Αμερικανός οικονομολόγος Ρόμπερτ Τζ. Σίλερ χρησιμοποίησε τον όρο ''παράλογη ευφορία'' αναφερόμενος στον πυρετό που συνεπήρε τις μάζες με τις εταιρείες πληροφορικής τη δεκαετία του '90.
Ηλεκτρονικά μηνύματα
''Οταν φαίνεται ότι τόσος κόσμος κερδίζει,και ο ένας διηγείται στον άλλο την καλοτυχία του,η επένδυση μοιάζει σίγουρη και υπερβολικά καλή για να την αφήσεις να περάσει'' σημειώνει ο καθηγητής Γκρίνσπαν.Πρέπει να έχουμε το νου μας.Τα δολώματα καταφθάνουν ακόμα και μέσα από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μας.Το μεγαλύτερο παράδειγμα είναι τα γράμματα από τη Νιγηρία.Σε αυτά τα μηνύματα ,εμφανίζεται μια υποτιθέμενη Αφρικανική πριγκίπισσα που έχει κληρονομήσει μια μεγάλη περιούσια,χρειάζεται όμως ένα λογαριασμό τραπέζης,για να μεταφέρει όλα τα χρήματα,γιατί οι αρχές δεν επιτρέπουν να βγάλει τα χρήματα στο εξωτερικό.Καθώς περνά ο καιρός, η υποτιθέμενη νιγηριανή αριστοκράτισσα προφασίζεται έξοδα, π.χ. για να λαδώσει τοπικούς παράγοντες ή για να βγάλει διάφορα χαρτιά.Ολα τα πληρώνει ο ταλαίπωρος με την ελπίδα ενός ποσού που δεν έρχεται ποτέ.Αγνοια,ευπιστίααπληστία...όλα αυτά τα ελαττώματα ανακατεύονται ξανά και ξανά στο κοκτέιλ που μας κάνει να πιανόμαστε κορόιδα.Και το χειρότερο είναι πως δεν υπάρχει θεραπεία.
(Από το περιοδικό Focus)
Η Τυφλή Εμπιστοσύνη
Ο Γκρίνσπαν αναφέρει ότι η εμπιστοσύνη που έδειξαν οι πάντες σε αυτόν τον έγκυρο χρηματιστή ξεπερνά την λογική.Ηταν σχεδόν κάτι το μυστικιστικό,αυτή η πίστη σερ κάποιον που είχε δυνάμεις πάνω στο χρήμα.''Το να πιστεύει κάποιος έτσι τυφλά σε ένα άτομο ή σε ένα επενδυτικό πλάνο έχει μια χροιά θρησκευτικότητας''ανέφερε σε ένα άρθρο που διδάσκεται στις σχολές Ψυχολογίας.''Ηταν σαν θεός'',σχολίασε απλά σε δήλωσή του στο νεουορκέζικο περιοδικό Daily News o Τσάρλς Γκραντάντε,συνιδρυτής μιας εταιρείας επενδύσεων και προσωπικός φίλος του Μάντοφ.Αυτός ο μυστικισμός περιβαλλόταν και από μια υπέροχη σκηνογραφία.Ο Μάντοφ είχε υπάρξει πρόεδρος του NASDAC,της Αγοράς Τεχνολογικών Αξιών των ΗΠΑ.Οντας Εβραίος και ο ίδιος.συναναστρεφόταν την παντοδύναμη εβραϊκή χρηματιστηριακή αφρόκρεμα και επισκεπτόταν το Παλμ Μπίτς,γνωστό θέρετρο των πλουσίων.Εϊχε φήμη καλού χρηματιστή καθώς,με κρίση ή χωρίς,οι επενδύσεις του είχαν πάντα κέρδη.Για παράδειγμα,προσέφερε 12% επιτόκιο όταν το 6% ήταν ήδη υψηλό.Υπήρχαν καλύτερα δείγματα φερεγγυότητας από αυτά?Οχι βέβαια.΄Ετσι τον εμπιστεύονταν:σε μια κλίμακα από το 0 έως το 10 εκείνος θα έπαιρνε 9.5.
Αφού ο γείτονας επενδύει,γιατί όχι και εγώ?
Δεν είναι φυσικά η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα αφήνεται να παρασυρθεί από την τυφλή εμπιστοσύνη.Η ιστορία των μεγάλων οικονομικών φιάσκων είναι γεμάτη από απατεώνες,ανόητους,εύπιστους και αγαθιάρηδες.Το 17ο αιώνα η μισή Ολλανδία βάλθηκε να αγοράζει και να πουλά βολβούς τουλίπας,απλά γιατί η τιμή τους ανέβαινε και έδιναν εξαιρετικά κέρδη.Πολλοί έφτασαν να υποθηκεύσουν σπίτια,άλογα,άμαξες και κοσμήματα για να αγοράσουν τα τόσο εντυπωσιακά και εξωτικά λουλούδια.Μέχρι που,κάποια μέρα,κάποιος κατάλαβε ότι ήταν μια βλακεία και σταμάτησε να εμπιστεύεται.Ολοι ακολούθησαν τα βήματά του και άρχισαν να πουλούν.Η τιμή κατρακύλησε και καταστράφηκαν χιλιάδες οικογένειες.Δύο αιώνες αργότερα,ο Βρετανός δημοσιογράφος Τσαρλς Μακ Κέι περιέγραψε όλη αυτή την ιστορία ως ''τουλιπομάνια''
Στην πραγματικότητα ιστορία του χρηματιστηρίου και των διακυμάνσεων του δεν είναι παρά η διήγηση της ξέφρενης ''σπέκουλας''(κερδοσκοπίας) χιλιάδων εκατομμυρίων ατόμων που πέφτουν θύματα της ευπιστίας τους. Πιστεύουν ότι κάποιες εταιρείας αξίζουν πολλά αλλά δε στέκονται να σκεφτούν την πραγματική αξία τους.Ομως υπάρχει και άλλη μια πλευρά του φαινομένου: Η μιμητική συμπεριφορά.Είναι αυτό που μας σπρώχνει να κάνουμε ό,τι και ο διπλανός μας,ανεξάρτητα από το πού θα καταλήξουμε.Στην περίπτωση του Μάντοφ,η υψηλοί κύκλοι βούιζαν ότι αυτός ο μάγος των οικονομικών πρόσφερε αποδόσεις που δεν υπήρχαν πουθενά αλλού.Ο απλός κόσμος δεν είχε παρά να τους μιμηθεί. Αποτελεί μια ενστικτώδη ανθρώπινη συμπεριφορά το να τρέχουμε πίσω από την άμαξα της τύχης μας,παρόλο που δεν ξέρουμε καλά ποιος την σέρνει.''Ο βασικός μηχανισμός που εξηγεί την επιτυχία σχημάτων τύπου Πόντσι ή πυραμίδα είναι η τάση των ανθρώπων να διαμορφώνουν την συμπεριφορά τους,ιδιαίτερα σε θέματα που δεν κατανοούν απόλυτα,ακολουθώντας την συμπεριφορα άλλων ανθρώπων'',τονίζει ο Στίβεν Γκρίνσπαν.Ο εφευρέτης αυτών των πονηρών μηχανισμών,ο Τσάρλς Πόντσι,ήταν ένας Ιταλός μετανάστης στις ΗΠΑ που,τη δεκαετία του 20' ,την περίοδο δηλαδή της οικονομικής ευφορίας,πριν από το κραχ του 1929 πρόσφερε κέρδη που ξεπερνούσαν το 50% μέσα σε 45 ημέρες.Τον ξεσκέπασε ένας δημοσιογράφος της Boston Post.
Οι νέοι πελάτες τροφοδοτούν τους παλιούς
Το 2006 η ισπανική αστυνομία έκανε έφοδο στα γραφεία των εταιρειών ''Φιλοτελικό Φόρουμ'' και ''Αφίνσα'',που υπόσχονταν ζουμερά κέρδη σε όσους επένδυαν τα χρήματά τους σε γραμματόσημα.Καθώς οι αποδόσεις ήταν πολύ υψηλότερες από ό,τι στο ελεύθερο εμπόριο,χιλιάδες οικογένειες κατέθεσαν τις οικονομίες τους στις δύο εταιρείες με τα χάρτινα θεμέλια.Το σύστημα λειτουργούσε όσο εξακολουθούσαν να μπαίνουν νέοι πελάτες,τα χρήματα των οποίων τροφοδοτούσαν τους παλαιότερους.Με άλλα λόγια ήταν ένα τυπικό σύστημα πυραμίδας,βασισμένο στην αλόγιστη εμπιστοσύνη.Ο Χοσέ Ραμόν Πιν,καθηγητής της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων του πανεπιστημίου της Ναβάρας,λέει σχετικά: "Είχα και εγώ φίλους που κέρδισαν 10 % και 11% από την Φόρουμ και την Αφίνσα σε μια εποχή που οι τράπεζες έδιναν το πολύ 4%''.Και συμπληρώνει ''όμως πολλοί δεν συνειδητοποιούν ότι,όσο μεγαλύτερη είναι η απόδοση,τόσο πιο αυξημένο είναι και το ρίσκο''
''Μας κινεί η υπερβολική φιλοδοξία'',σχολιάζει ο ψυχολόγος Μανουέλ Μορένο.Αυτό που ονομάζει ''πνεύμα των καιρών'' διευκολύνει τέτοιες συμπεριφορές.''Σύγχρονες κοινωνικές αξίες υποθάλπουν την ψευδαίσθηση ότι θα βρεθούμε ξαφνικά ψηλά''.Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν βάλει και αυτά το πετραδάκι τους στην παραγωγή εύπιστων θεμάτων.Τα προγράμματα της τηλεόρασης καλούν τον κόσμο να στέλνει μηνύματα με το κινητό,για να κερδίσει χρήματα.Η να απαντά σε ερωτήσεις του τύπου της εκπομπής ''Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος''.''Ολα όσα αγγίζει ο μύθος του εύκολου κέρδους λειτουργούν'',σημειώνει ο Μορένο.''Η ανθρώπινη απληστία μας παγιδεύει''Ο Αμερικανός οικονομολόγος Ρόμπερτ Τζ. Σίλερ χρησιμοποίησε τον όρο ''παράλογη ευφορία'' αναφερόμενος στον πυρετό που συνεπήρε τις μάζες με τις εταιρείες πληροφορικής τη δεκαετία του '90.
Ηλεκτρονικά μηνύματα
''Οταν φαίνεται ότι τόσος κόσμος κερδίζει,και ο ένας διηγείται στον άλλο την καλοτυχία του,η επένδυση μοιάζει σίγουρη και υπερβολικά καλή για να την αφήσεις να περάσει'' σημειώνει ο καθηγητής Γκρίνσπαν.Πρέπει να έχουμε το νου μας.Τα δολώματα καταφθάνουν ακόμα και μέσα από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μας.Το μεγαλύτερο παράδειγμα είναι τα γράμματα από τη Νιγηρία.Σε αυτά τα μηνύματα ,εμφανίζεται μια υποτιθέμενη Αφρικανική πριγκίπισσα που έχει κληρονομήσει μια μεγάλη περιούσια,χρειάζεται όμως ένα λογαριασμό τραπέζης,για να μεταφέρει όλα τα χρήματα,γιατί οι αρχές δεν επιτρέπουν να βγάλει τα χρήματα στο εξωτερικό.Καθώς περνά ο καιρός, η υποτιθέμενη νιγηριανή αριστοκράτισσα προφασίζεται έξοδα, π.χ. για να λαδώσει τοπικούς παράγοντες ή για να βγάλει διάφορα χαρτιά.Ολα τα πληρώνει ο ταλαίπωρος με την ελπίδα ενός ποσού που δεν έρχεται ποτέ.Αγνοια,ευπιστίααπληστία...όλα αυτά τα ελαττώματα ανακατεύονται ξανά και ξανά στο κοκτέιλ που μας κάνει να πιανόμαστε κορόιδα.Και το χειρότερο είναι πως δεν υπάρχει θεραπεία.
(Από το περιοδικό Focus)
Τρίτη 8 Δεκεμβρίου 2009
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)